Chất dẫn truyền thần kinh là gì? Tất tần tật những điều cần biết

Chất dẫn truyền thần kinh là một thành phần chủ chốt trong hệ thần kinh của con người và các sinh vật khác. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin và tín hiệu trong cơ thể, điều khiển mọi khía cạnh của hệ thần kinh, từ cảm giác và chuyển động đến tư duy và tình trạng cảm xúc. Với sự phức tạp và quan trọng của nhiệm vụ này, chất dẫn truyền thần kinh đã thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học và nghiên cứu trong nhiều thập kỷ. Trong bài viết này, hãy cùng Công ty Nệm Thắng Lợi đi khám phá chi tiết về chất dẫn truyền thần kinh, vai trò quan trọng của chúng trong cơ thể con người và cách chúng ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta nhé. 

Chất dẫn truyền thần kinh là gì?

Chất dẫn truyền thần kinh là gì?

Chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitter) là các hợp chất hóa học nội sinh được tạo ra bởi tế bào thần kinh và di chuyển qua các khớp thần kinh, để truyền thông tin và tín hiệu từ các tế bào thần kinh (nơron) đến tế các bào thần kinh khác trong hệ thần kinh. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động của hệ thần kinh, bao gồm cả việc truyền tải thông tin về cảm giác, chuyển động, tư duy, tâm trạng và nhiều chức năng khác của cơ thể.

Các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng

Chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và duy trì hoạt động của hệ thần kinh và cơ thể. Dưới đây là một số chất dẫn truyền thần kinh quan trọng đối với cơ thể:

Dopamine

Dopamine là một chất có khả năng kích thích não bộ, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra cảm giác sảng khoái, vui vẻ, hạnh phúc và sung sướng. Không chỉ vậy, nó còn có tác dụng khuyến khích sự tỉnh táo, kích thích tuyến tụy giải phóng lượng insulin thích hợp sau khi ăn, đồng thời nó điều phối não và cơ thể tác động lên cảm xúc, tư duy và chuyển động. Sự thiếu hụt dopamine có thể gây ra các rối loạn như trí nhớ suy giảm, kém tập trung, người mệt mỏi, cảm xúc thay đổi thất thường, ăn uống không ngon, khó ngủ, gặp ảo giác và có những suy nghĩ tiêu cực, thậm chí có thể trầm cảm.

Các chất dẫn truyền thần kinh - Dopamine

Serotonin

Serotonin xuất hiện ở nhiều cơ quan trong cơ thể như não bộ, máu và đường ruột. Chất này chủ yếu liên quan đến điều chỉnh khả năng nhận thức, vận động, tâm trạng, cảm xúc và cảm giác thèm ăn. Nó có chức năng kiểm soát cảm giác thèm ăn, đông máu, điều khiển tâm trạng, cảm xúc và kích thích cảm giác buồn nôn khi bạn ăn phải các thức ăn có độc tố hay đồ ăn kích thích niêm mạc đường tiêu hóa. Khi thiếu hụt serotonin có thể gây khó ngủ, cơ thể mệt mỏi, cảm giác tự ti, dễ nổi nóng, thèm ăn và rối loạn tiêu hóa.

Endorphins

Endorphins là các chất dẫn truyền thần kinh được sản xuất trong cơ thể để giúp giảm đau và tạo ra cảm giác khoái cảm sau khi vận động mạnh hoặc trong tình huống căng thẳng. Vai trò của endorphins giúp giảm lo âu, căng thẳng, stress, chống mệt mỏi, giúp ngủ ngon, giảm đau, cải thiện chức năng não bộ, bảo vệ hệ tim mạch và có khả năng tạo cảm giác thân thiện, hòa đồng nhằm củng cố mối quan hệ xã hội. Nếu bị thiếu hụt endorphins sẽ gây tình trạng lo lắng, ủ rũ, cơ thể nhức mỏi, khó ngủ và làm ra những hành vi bốc đồng.

Acetylcholine (ACh)

Các chất dẫn truyền thần kinh - ACh

ACh là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng liên quan đến học tập, ghi nhớ và chuyển động cơ bản của cơ bắp. Nó chơi một vai trò quan trọng trong việc truyền tải tín hiệu giữa nơron và cơ bắp. Đóng vai trò kích thích để kích hoạt các cơ, thúc đẩy sự co bóp của các cơ trơn, sự giãn nở của mạch máu, tăng tiết cơ thể và giảm nhịp tim. Đồng thời, nó vừa là chất dẫn truyền thần kinh, vừa là chất điều hòa thần kinh giúp hình thành động lực, sự chú ý, trí nhớ, học tập và giấc ngủ. Nếu chất này bị thiếu sẽ dẫn đến các vấn đề về trí nhớ, vận động, khởi phát bệnh Alzheimer. 

Norepinephrine và Epinephrine (Adrenaline)

Cả hai chất này thường được kích hoạt trong tình huống căng thẳng hoặc chiến đấu và chuẩn bị cơ thể cho sự đối mặt với nguy hiểm. Chúng tăng tốc tim, tăng áp lực máu, và tạo ra sự tỉnh táo và chuẩn bị sẵn sàng cho phản ứng tức thì. 

• Epinephrine (Adrenaline) là một hormone cũng như chất dẫn truyền thần kinh được sản xuất ở tủy thượng thận và giải phóng trong tình huống căng thẳng. Nó tác động trên cả thụ thể alpha và beta trong hệ thần kinh giao cảm, gây ra tăng nhịp tim, khả năng co bóp, lượng đường trong máu và thư giãn cơ trơn đường thở. Epinephrine được gọi là "hormone chiến đấu hoặc bỏ chạy" và chủ yếu giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể trong tình huống căng thẳng hoặc sợ hãi. 
• Norepinephrine (Noradrenaline) là một hormone và chất dẫn truyền thần kinh chủ yếu hoạt động trên thụ thể alpha và thụ thể beta một cách đặc hiệu hơn. Nó giúp tăng và duy trì huyết áp và thường được giải phóng liên tục để duy trì mức độ nhất định trong cơ thể. Norepinephrine cũng có tác động tương tự như epinephrine bao gồm tăng nhịp tim, tính co rút mạch máu và lượng đường trong máu, nhưng nó còn làm co mạch máu, gây ra tăng huyết áp.

Glutamate và GABA

Glutamate thường là chất dẫn truyền thần kinh kích thích, trong khi GABA là chất dẫn truyền thần kinh ức chế. Sự cân bằng giữa chúng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động nơron và chức năng não bộ.

• Glutamate kích thích các tế bào thần kinh phát lệnh, giúp đảm bảo sự dẻo dai của thần kinh, củng cố trí nhớ và khả năng học hỏi.
• GABA giúp làm giảm hoạt động trong hệ thần kinh trung ương và chặn một số tín hiệu từ não, tạo hiệu ứng làm dịu khiến bạn chậm lại. Đồng thời, nó có tác dụng làm giảm nhịp tim, huyết áp, giúp thư giãn và dễ ngủ hơn. 

Các chất dẫn truyền thần kinh - GABA

Những chất dẫn truyền thần kinh này chơi một vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và hoạt động của hệ thần kinh, cho phép cơ thể chúng ta thực hiện các chức năng thường ngày và phản ứng tức thì trong tình huống căng thẳng. Khi có sự thiếu hụt hoặc dư thừa của các chất dẫn truyền thần kinh, cơ thể có thể trải qua các vấn đề ảnh hưởng đến tâm lý, giấc ngủ, sự tập trung và nhiều khía cạnh khác của sức khỏe. Do đó, duy trì sự cân bằng và hàm lượng đúng đắn của các chất dẫn truyền thần kinh là quan trọng để duy trì chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể của con người

>>> Tham khảo thêm: Dejavu là gì? Các giả thuyết và cách xử lý Dejavu hiệu quả

Hướng dẫn cách để các chất dẫn truyền thần kinh hoạt động hiệu quả

Để các chất dẫn truyền thần kinh hoạt động hiệu quả, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau đây:

• Dinh dưỡng cân đối: Đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể, đặc biệt là các chất dinh dưỡng như vitamin và khoáng chất. Các chất này đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp và chuyển đổi chất dẫn truyền thần kinh.
• Tập luyện thể dục đều đặn: Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể và tối ưu hóa hoạt động của hệ thần kinh. Thể dục cũng giúp tăng sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh như endorphins, cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
• Giảm căng thẳng: Căng thẳng và áp lực có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh và cản trở sự truyền tải thông tin hiệu quả. Hãy thử các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga, hoặc thực hành kỹ năng quản lý stress.
• Giữ giấc ngủ đủ và đúng giờ: Giấc ngủ là thời điểm cơ thể tự phục hồi và tối ưu hoá hoạt động của hệ thần kinh. Đảm bảo bạn có đủ giấc ngủ hàng đêm và duy trì thói quen ngủ đều đặn.

Hướng dẫn cách để các chất dẫn truyền thần kinh hoạt động hiệu quả

• Tránh sử dụng các chất kích thích: Thuốc lá, rượu và các chất gây nghiện có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh. Nếu có thể, tốt nhất bạn nên hạn chế hoặc ngừng sử dụng chúng.
• Bổ sung dinh dưỡng tối ưu cho não: Cải thiện chế độ ăn uống để hỗ trợ sức khỏe não bộ. Một số thức phẩm chứa chất béo omega-3, chất chống oxy hóa, và axit amin có thể có lợi cho hệ thần kinh.
• Giữ tư duy tích cực: Tư duy tích cực có thể giúp cải thiện tình trạng tâm trí và hệ thần kinh. Học cách quản lý suy nghĩ và tập trung vào những điều tích cực trong cuộc sống.
• Điều trị các bệnh lý tâm thần: Nếu bạn mắc các rối loạn tâm thần như trầm cảm hoặc lo âu, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp và điều trị thích hợp.
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe: Điều này giúp đảm bảo rằng bạn không mắc các bệnh lý gây ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh như tiểu đường hay các bệnh về tâm thần.

Nhớ rằng, việc duy trì hệ thần kinh là một quá trình toàn diện và đòi hỏi sự chăm sóc liên tục cho cả tâm hồn và cơ thể.

Kết luận

Trên đây, Công ty Nệm Thắng Lợi đã chia sẻ đến bạn những thông tin chi tiết về chất dẫn truyền thần kinh. Có thể thấy, chất dẫn truyền thần kinh là một thành phần không thể thiếu trong cuộc sống và hoạt động của cơ thể con người. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và hoạt động của hệ thần kinh, cho phép chúng ta cảm nhận thế giới xung quanh, phản ứng với môi trường và duy trì tình trạng sức khỏe. Sự hiểu biết về chất dẫn truyền thần kinh không chỉ giúp chúng ta thấu hiểu về bản chất phức tạp của cơ thể con người, mà còn đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị và chăm sóc sức khỏe tốt hơn. Nhưng không chỉ dừng lại ở mức độ học thuật, sự nhận thức về chất dẫn truyền thần kinh còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc duy trì sức khỏe tâm lý và thể chất. Hãy thực hiện các cách duy trì sự cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh, giúp bạn sống một cuộc sống khỏe mạnh và vui vẻ, hạnh phúc hơn.