Narcolepsy là một tình trạng đặc biệt của rối loạn giấc ngủ, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của những người phải đối mặt trực tiếp với nó. Những cơn buồn ngủ không kiểm soát vào ban ngày, những giấc ngủ đột ngột không chủ ý và những biến chứng khó lường khiến narcolepsy trở thành một vấn đề không nhỏ. Vậy narcolepsy là gì và phải làm sao để khắc phục tình trạng này? Hãy cùng nhau đi tìm lời giải đáp ngay bài viết sau nhé.
Narcolepsy một dạng rối loạn giấc ngủ với những biểu hiện như sự buồn ngủ ban ngày không kiểm soát, thói quen ngủ gật thường xuyên và khả năng khó tỉnh táo. Đây không chỉ là một vấn đề y tế phổ biến, mà còn là nỗi lo lắng, đau đầu đối với những người đang gặp phải bởi nó mang theo hàng loạt phiền toái và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Nếu không nhận được sự điều trị đúng đắn và kịp thời, narcolepsy có thể tạo ra những tác hại không lường trước được, đặc biệt là đối với hệ thống thần kinh. Hãy cùng Công ty Nệm Thắng Lợi khám phá sâu hơn về loại bệnh lý narcolepsy này, qua đó giúp hiểu rõ hơn về cách nó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày và tìm kiếm giải pháp hiệu quả ngay bài viết dưới đây nhé.
Narcolepsy là gì?
Narcolepsy hay còn gọi là chứng ngủ rũ, được biết đến là hiện tượng rối loạn thần kinh kéo dài, bệnh này ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát, điều chỉnh chu kỳ thức tỉnh và ngủ của người mắc. Đây là một bệnh lý đang thu hút sự quan tâm ngày càng tăng từ cộng đồng. Người mắc narcolepsy thường trải qua cơn buồn ngủ không kiểm soát được, có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày. Khi mắc bệnh ngủ rũ có thể gặp phải các triệu chứng gần giống như tình trạng rối loạn giấc ngủ, những cơn buồn ngủ đột ngột có thể tấn công bất cứ lúc nào trong ngày, đặt người bệnh vào tình thế phải đối mặt liên tục với sự mệt mỏi, không có tinh thần.
Narcolepsy là gì?
Mặc dù narcolepsy vẫn còn là một căn bệnh xa lạ với nhiều người, nhưng có rất nhiều người mắc phải và khoảng 50% bệnh nhân không hề biết về bệnh lý này trước khi phát hiện mình mắc. Tương tự như các rối loạn giấc ngủ khác, narcolepsy có thể gây ra những thách thức đáng kể đối với sức khỏe, cuộc sống hàng ngày và công việc.
Chứng ngủ rũ được phân loại thành hai loại chính, dựa vào sự có hay không của triệu chứng cataplexy:
- Ngủ rũ loại 1: Bao gồm triệu chứng cataplexy, tức là mất trương lực cơ đột ngột. Giai đoạn buồn ngủ và cataplexy thường xuyên xảy ra vào ban ngày. Cấp độ thấp của protein hypocretin (orexin) trong não là một trong những nguyên nhân chính.
- Ngủ rũ loại 2: Không xuất hiện cataplexy. Mức hypocretin trong não thường ổn định. Điều này dẫn đến việc chẩn đoán ngủ rũ loại 2 trở nên khó khăn hơn so với loại 1.
Hội chứng ngủ rũ có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, không phụ thuộc vào giới tính hay độ tuổi. Đây là một bệnh lý mãn tính, hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn dứt điểm. Tuy nhiên, nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách, người mắc narcolepsy có thể cải thiện và kiểm soát tình trạng bệnh của mình, giúp giảm bớt ảnh hưởng đến sức khỏe.
Điều này có thể tạo ra những thách thức lớn trong cuộc sống hàng ngày của họ, ảnh hưởng đến công việc, học tập, và các hoạt động xã hội. Dù đã có những tiến bộ trong việc điều trị narcolepsy, nhưng vẫn chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn chữa trị bệnh này.
Chứng ngủ rũ narcolepsy có tác hại gì?
- Gây mất an toàn: Chứng ngủ rũ có thể xảy ra vào bất cứ lúc nào gây ra những tình trạng nguy hiểm không mong muốn, đặc biệt khi đang lái xe hoặc thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự tập trung cao, từ đó gây nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh.
- Ảnh hưởng đến tâm lý: Dễ bị thay đổi cảm xúc thất thường như giận dữ, hạnh phúc, hoặc trầm cảm có thể xuất hiện một cách đột ngột và không dễ dàng kiểm soát, ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội và công việc.
Chứng ngủ rũ narcolepsy có tác hại gì?
- Béo phì: Người mắc chứng ngủ rũ thường bị tình trạng thừa cân và béo phì. Điều này có thể do sự thụ động, ăn uống không kiểm soát hoặc giảm lượng protein hypocretin trong não.
- Gây sự hiểu lầm về nhân cách: Người bị mắc chứng ngủ rũ có thể bị hiểu lầm là lười biếng, mất tập trung, khiến cho mọi người hiểu sai về tính cách thực sự của họ.
- Ảnh hưởng đến mối quan hệ tình cảm: Tình trạng ngủ nhiều ban ngày có thể làm giảm ham muốn tình dục và gây khó khăn trong mối quan hệ, đặc biệt là khi có những triệu chứng như mất trương lực cơ.
- Ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày: Cơn buồn ngủ không kiểm soát có thể xảy ra trong các hoạt động hàng ngày như nấu ăn, làm việc, gây ra những tình huống nguy hiểm và không hiệu quả.
Tất cả những tác hại này đều làm giảm chất lượng cuộc sống và cần phải có sự hiểu biết và điều trị đúng đắn để giảm thiểu ảnh hưởng của chứng ngủ rũ đến cuộc sống và sức khỏe của chúng ta.
Nguyên nhân dẫn đến chứng ngủ rũ narcolepsy
Nguyên nhân của chứng ngủ rũ vẫn là một điều bí ẩn, nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố có thể đóng góp vào sự phát triển của bệnh này:
- Giảm lượng protein hypocretin trong não: Đa số người mắc ngủ rũ loại 1 thường trải qua tình trạng này. Hypocretin là một chất dẫn truyền thần kinh thúc đẩy sự tỉnh táo, có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chu kỳ thức tỉnh và giấc ngủ, nếu nó ở mức thấp dẫn đến cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi và thiểu tỉnh táo.
- Đột biến gen và rối loạn hệ thống miễn dịch: Các đột biến gen và phản ứng của hệ thống miễn dịch có thể tấn công các tế bào khỏe mạnh, đây có thể là một nguyên nhân dẫn đến chứng ngủ rũ.
- Yếu tố tâm lý và môi trường: Căng thẳng, stress và tiếp xúc với chất độc hại, thay đổi lịch trình ngủ cũng có thể là một trong những yếu tố gây ra ngủ rũ.
Nguyên nhân dẫn đến chứng ngủ rũ narcolepsy
- Tiền sử gia đình: Nếu có người trong gia đình mắc ngủ rũ, nguy cơ mắc bệnh này tăng lên đáng kể so với những người bình thường khoảng 40 lần.Theo nghiên cứu, có khoảng 10% yếu tố gen di truyền gây nên bệnh ngủ rũ.
- Độ tuổi: Chứng ngủ rũ thường được chẩn đoán nhiều hơn ở độ tuổi từ 15 đến 36, nhưng cũng có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi khiến chúng ta khó nhận biết.
- Chấn thương não: Người đã trải qua chấn thương nặng ở vùng não gây ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh giấc ngủ REM và trạng thái tỉnh táo, từ đó có thể gây nên chứng ngủ rũ.
- Nhiễm trùng: Một số nghiên cứu đề xuất rằng việc bị nhiễm trùng có thể tăng khả năng mắc bệnh và kích hoạt virus gây bệnh, dẫn đến mắc chứng ngủ rũ.
Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng những thông tin này giúp ta hiểu rõ hơn về các yếu tố có thể liên quan đến chứng ngủ rũ.
>>> Có thể bạn quan tâm: Khó ngủ, ngủ không sâu giấc: Nguyên nhân và cách khắc phục
Biểu hiện, triệu chứng nhận biết bệnh narcolepsy
Các biểu hiện và triệu chứng của bệnh ngủ rũ có thể rất đa dạng và ảnh hưởng cả ban đêm và ban ngày, tạo ra những trải nghiệm khó khăn và đặt ra nhiều thách thức trong cuộc sống hàng ngày, cũng như sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của chứng ngủ rũ:
- Buồn ngủ vào ban ngày: Tình trạng buồn ngủ mạnh mẽ, thường xuất hiện trong những tình huống như khi đang làm việc hoặc ngồi xem TV. Cảm giác buồn ngủ nghiêm trọng làm mất tập trung, đặc biệt là vào buổi chiều.
- Ngủ gục: Cơn buồn ngủ mạnh có thể làm bạn ngủ gục mà không có dấu hiệu báo trước. Sau giấc ngủ ngắn, người bệnh thường trải qua sự sảng khoái tạm thời.
Biểu hiện, triệu chứng nhận biết bệnh narcolepsy
- Hành vi vô thức: Khi cố gắng để không bị cơn buồn ngủ hạ gục, người bệnh có thể thực hiện các hành vi vô thức không tự chủ mà họ không hề hay biết, như vẽ các đường nguệch ngoạc trên giấy.
- Giấc ngủ ban đêm gián đoạn: Thức dậy nhiều lần trong đêm, có thể kèm theo ngưng thở khi ngủ và cử động cơ thể quá mức. Gây ra vấn đề liên quan đến giấc ngủ, như gián đoạn giấc ngủ, khó ngủ hoặc thức dậy rất sớm vào buổi sáng.
- Giấc ngủ rời rạc: Cảm giác buồn ngủ mạnh mẽ vào ban ngày nhưng khó vào giấc ngủ vào ban đêm hoặc giữ giấc ngủ.
- Bóng đè: Tăng khả năng gặp tình trạng bóng đè, khi người bệnh không thể di chuyển khi ngủ hoặc khi thức dậy.
- Ảo giác liên quan đến giấc ngủ: Hình ảnh sống động xuất hiện khi ngủ hoặc khi thức dậy, có thể đi kèm với cảm giác tê liệt khi ngủ.
- Cataplexy (chỉ ở người mắc ngủ rũ loại 1): Mất kiểm soát cơ đột ngột, từ sụp mí mắt đến sụp đổ toàn bộ cơ thể. Thường xảy ra khi có cảm xúc tích cực như niềm vui hoặc tiếng cười.
- REM không đều: Giai đoạn REM xuất hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, không theo quy luật như trong giấc ngủ bình thường. Những triệu chứng này có thể gặp đồng thời hoặc xuất hiện độc lập tùy thuộc vào mức độ và đặc điểm cụ thể của từng trường hợp ngủ rũ.
Các biện pháp điều trị và phòng ngừa narcolepsy
- Thuốc điều trị: Bác sĩ có thể kê đơn những loại thuốc để giúp giảm bớt cảm giác buồn ngủ ban ngày, hoặc giúp kiểm soát giấc ngủ ban đêm. Trong trường hợp cataplexy, các loại thuốc như selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) hoặc tricyclic antidepressants có thể được sử dụng.
Biện pháp điều trị narcolepsy - Dùng thuốc
- Thay đổi lối sống: Thiết lập lịch ngủ đều đặn với một thời gian cố định cho việc đi ngủ và thức dậy để ổn định chu kỳ ngủ, giữ thói quen đi ngủ và thức dậy cố định mỗi ngày để hỗ trợ chu kỳ ngủ tự nhiên. Tích hợp giấc ngủ ngắn vào buổi trưa, khoảng 15-20 phút, để giảm mệt mỏi.
- Chăm sóc sức khỏe toàn diện: Kiểm soát vấn đề sức khỏe, thăm khám định để phát hiện kịp thời, cũng như điều trị các bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường để giảm tác động tiêu cực lên sức khỏe và ngăn ngừa chứng ngủ rũ.
- Hạn chế chất kích thích: Hạn chế sử dụng nicotine và rượu, nhất là vào buổi tối để không gây ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ.
- Tập thể dục: Vận động đều đặn, thực hiện hoạt động thể dục nhẹ đến trung bình có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Biện pháp phòng ngừa narcolepsy - Tập thể dục
- Chăm sóc tâm lý: Quản lý căng thẳng qua việc học cách giảm căng thẳng và xử lý stress để giảm bớt ảnh hưởng tiêu cực lên giấc ngủ.
Nhớ rằng, thực hiện đúng hướng dẫn của bác sĩ và thực hiện thay đổi lối sống có thể là chìa khóa quan trọng trong cải thiện chứng ngủ rũ.
>>> Tham khảo thêm: Giải đáp: Thức khuya có chết sớm không?
Kết luận
Trên đây là những thông tin mà Công ty Nệm Thắng Lợi muốn chia sẻ đến bạn về chứng ngủ rũ, hay còn được biết đến với tên gọi khác là narcolepsy. Đây không chỉ là một rối loạn giấc ngủ đơn thuần, mà còn là một thách thức lớn đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Những biểu hiện như sự buồn ngủ không kiểm soát vào ban ngày, khó khăn khi giữ tỉnh táo, và mệt mỏi liên tục đã làm cho cuộc sống của những người bệnh trở nên khó khăn và căng thẳng hơn.
Dù đã có nhiều nghiên cứu và tiến bộ trong việc hiểu về chứng ngủ rũ, nhưng phương pháp điều trị triệt để vẫn là một thách thức. Tuy nhiên, không phải là không có giải pháp, trên bài viết là các biện pháp cải thiện triệu chứng ngủ rũ, từ thay đổi lối sống đến việc sử dụng thuốc một cách hợp lý. Những biện pháp này không chỉ giúp kiểm soát tình trạng bệnh mà còn là chìa khóa để nâng cao chất lượng cuộc sống của những người đang phải đối mặt với narcolepsy. Chấp nhận những thay đổi tích cực và áp dụng những biện pháp này có thể là bước đầu tiên quan trọng trong hành trình đánh bại chứng ngủ rũ.
Nguồn tham khảo: